Esej o kreatywności (edyt. html)
Co warunkuje kreatywność jednostki na przykładzie mojego psa
1.Dlaczego akurat pies, a nie znany poeta, sportowiec czy wynalazca?
1. Słów kilka o historii Wilczaka czechosłowackiego
Wilczak należy do najlepszej grupy psów pasterskich i zaganiających. Krzyżowanie wilków z psami, najczęściej Owczarkami naukowcy z Czechosłowacji rozpoczęli już w latach 50. ubiegłego wieku. Celem ich badań było sprawdzenie możliwości zwiększenia odporności, wytrwałości i poprawy zdrowia u psa, poprzez krzyżowanie go z pełnokrwistym wujem, żyjącym w watahach. Ostateczny „owoc badań” wpisano do księgi ras Czeskiego Związku Hodowców w roku 1981. Po rozpadzie Czechosłowacji patronat nad wspólnym gatunkiem przejęła Republika Słowacka. Dopiero w 1999 roku oficjalnie uznano Wilczaka Czechosłowackiego za pełnoprawną rasę psa. [1]
2. Skąd taki pies w moim domu i w tej pracy
Na początku warto zadać pytanie, kto po przeczytaniu powieści Jack’a Londona „Biały Kieł” nie marzył o własnym pół psie- pół wilku. Jack’a (na cześć Sparrow’a z filmu i do rymu z sąsiadem Black’iem) zaadoptowaliśmy rodziną po śmierci poprzedniego psa, jako 8-10-miesięcznego już nie szczeniaka, zabranego z hodowli, gdzie się znęcano nad psami. Po tygodniach przekonywania, że mężczyźni nie są tacy fatalni jak mu się wydaje (kobiet się nie bał) stał się niemal członkiem naszej rodziny, a my jego stadem.
Gdy poszukując inspiracji do napisania tej pracy zastanawiałem się nad tym co warunkuje kreatywność i O KIM napisać, ujrzałem psa z nosem głęboko w śniegu, tropiącego za czymś w ogrodzie. Postawiłem sobie pytanie: czy zwierze może być kreatywne?
2.A więc, co sprawia, że jednostka jest kreatywna?
1. Czy to kwestia genetyki…
Wilcze pochodzenie sprawia, że Jack potrzebuje dużo ruchu, dlatego gdy nie jest usatysfakcjonowany długością porannego spaceru, stara się uzupełnić braki samemu. Charakterystyczna dla tej rasy jest wytrwałość- psy są wykorzystywane jako tropiciele. Nic dziwnego zatem, że Wilczak potrafi wiele godzin spędzić grzebiąc w siatce ogrodzeniowej lub pod nią, aby wyjść na zewnątrz. Wrodzona zwinność pozwala psu używać przednich łap niemal tak jak rąk, a efekty po trzech latach wspólnego życia nadal zaskakują.
Mieszanka genów, sprawia że do komunikacji z otoczeniem pies używa zarówno szczeknięć, jak i wycia. Pozwala mu to zaskakująco jasno formułować komunikaty, a gdy się weźmie pod uwagę, że nie jest to rasa, która lubi hałasować, otrzymujemy obraz psa w pewien sposób świadomego swojej komunikatywności [2] [3]
Kreatywność Wilczaka przejawia się także w tym, że nie lubi się nudzić. Typowe dla rasy jest znajdywanie sobie zajęć, które przy okazji pozwolą im zadbać o siebie nawet, gdy właściciel nie uchybia żadnym powinnościom wobec nich. W ten sposób Jack pozbywa się nadmiernej ilości futra tarzając się w pewnym gatunku szorstkiej trawy porastającej fragment ogrodu, ryje w darni by zetrzeć pazury czy dla uwolnienia nadmiaru energii pogryzie nieschowaną do garażu konewkę. To znajdywanie sobie zajęć, owocujące przeważnie destrukcją i jest jednym z wyzwań dla właściciela, a najskuteczniejszym sposobem zapobiegawczym są długie spacery kilka razy dziennie, by pies nie zmagazynował dodatkowej energii. [4]
Ciekawe jest, że Wilczak lubi czasem urozmaicić menu o naprawdę świeże mięso, a wrodzony instynkt pozwala mu na zastosowanie różnych metod od czajenia się w krzakach i wyczekiwaniu na nieostrożnego wróbla, po zaawansowane jak na byt o świadomości trzyletniego dziecka operacje. Niczym nadzwyczajnym jest zakopywanie prawie wszystkich wyjść z mysiej nory, czy zwiększanie szybkości ataku poprzez wspinanie się na elementy nieruchome i atak z powietrza.
Trzeba się zgodzić, że naukowcom lata badań przyniosły sukces na polu genetycznym, ponieważ oprócz swoich założeń udało im się połączyć zalety zarówno psa jak i wilka.
2. …czy tresury?
Na kreatywność Jack’a wpływa na pewno tresura, która uwidacznia się szczególnie w sferze żądań kierowanych przez psa. Częstym widokiem jaki można spotkać w domu jest pies siedzący „na baczność” wpatrujący się w jedzącego, i który szczeknięciem informuje o swojej obecności i oczekiwaniach wobec owej osoby.
Tresura skłania Wilczaka również do analizy. Najradośniejszym jest dylemat sformułowany rodzinnie na podstawie obserwacji psa, a który można by sformułować mniej więcej w pytaniu: Co trzeba zrobić z kaloryferem koło miski, żeby uruchomić źródło lecącego gyrosu?
Nieskłonność do nadmiernej aktywności przy płocie, charakterystyczna dla wielu małych piesków jest dobrą okazją do nauczenia psa kategoryzowania przechodniów i gości różnymi kombinacjami łączącymi wycie z psią mową.
3.Ale czy to jest kreatywność?
1. Czym jest kreatywność?
Istnieją różne definicje kreatywności. Słownik Języka Polskiego nazywa ją: zdolnością do tworzenia czegoś nowego lub posiadanie tej cechy jako cel. Klasyczna definicja kreatywności rozumianej jako twórczości autorstwa dr Murray’a Stein’a mówi: „twórczość to proces prowadzący do nowego wytworu, który jest akceptowany jako użyteczny lub do przyjęcia dla pewnej grupy w pewnym okresie”[5]
Można też ująć ją nieco żartobliwie za Jerzym Stuhrem, że każdy może być twórczy. Jednym pewne rzeczy udadzą się bardziej nić innym, ale „śpiewać każdy może…”
2. Czy mój pies zatem może być kreatywny?
W tym wypadku jako osoba z poczuciem humoru i przesytem specjalistycznych opracowań naukowych, przychylę się do ostatniego z zaproponowanych wyjaśnienia kreatywności. Gdy się bardzo chce, to wydrapywanie darni w ogrodzie nazwie się wertykulacją trawnika, a podeschnięte rośliny będą świadectwem solidnego nawożenia azotem itd.
Może pies nie jest żadnym wzorem do naśladowania, ale gdy odejdzie się od psychologicznych pojęć to spryt i zwierzęce cwaniactwo dobrze się wpiszą w zakres rozszerzonej definicji kreatywności.
Samiec i samica Wilczaka czechosłowackiego
BIBLIOGRAFIA
[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Wilczak_czechos%C5%82owacki
[2] Anna Gałązka, CZECHOSŁOWACKI WILCZAK: Jakie naprawdę są Czechosłowackie Wilczaki? https://psy24.pl/rasy-psow,ac99/informacje,ac112/czechoslowacki-wilczak-jakie-naprawde-sa-czechoslowackie-wilczaki,470
[3] ABC Przyrody W pytaniach i odpowiedziach, Reader’s Digest Warszawa 2003
[4] Kamila Prągowska-Sudoł i Wojciech Kornak: Pies w ogrodzie. Czechosłowacki wilczak, http://www.zielonyogrodek.pl/pies-w-ogrodzie-czechoslowacki-wilczak
[5] M. Stein [w:] Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańsk 2005